Endometriose

Endometriose is baarmoederslijmvlies dat buiten de baarmoederholte zit: op  het buikvlies, de eierstokken, de blaas of de darmen. Hier ziet u een plaatje van het kleine bekken, het onderste gedeelte van de buikholte waar de inwendige (geslachts)organen zich bevinden.

Bij vrouwen met endometriose komt het baarmoederslijmvlies via de eileiders in de buikholte terecht, blijft vastplakken op het buikvlies en groeit daarna uit tot endometriose lesies op het buikvlies (peritoneum) en op de verschillende organen in de buikholte (eierstokken, darm, en blaas). Endometriose leidt tot een chronische ontsteking en vorming van verklevingen in de buikholte. Ook kunnen er cystes in de eierstokken ontstaan (endometriomen). In principe zijn drie vormen van endometriose te onderscheiden:

1. de peritoneale of oppervlakkige endometriose,
2. de endometriose van de eierstokken of endometriomen en
3. de diepe endometriose, waarbij de darm en/of de blaas betrokken zijn.

Het ontstaan van endometriose is niet geheel duidelijk. Het meest waarschijnlijke is dat bij vrouwen met endometriose het baarmoederslijmvlies via de eileiders in de buikholte terechtkomt, blijft vastplakken op het buikvlies en daarna uitgroeit tot endometriose-lesies op het buikvlies en op de verschillende organen in de buikholte (eierstokken, darm, en blaas), Veranderingen in het immuunsysteem of genetische factoren worden ook in verband gebracht met het ontstaan van endometriose.

Endometriose leidt tot klachten die vooral optreden tijdens de menstruatie. De belangrijkste klachten zijn pijnlijke menstruaties, pijn bij vrijen, chronische pijn in het bekken, pijn bij plassen en pijn bij de ontlasting.  Van belang is te realiseren dat eigenlijk alle (pijn)klachten die een relatie hebben met de cyclus in principe gerelateerd kunnen zijn aan endometriose. Een voorbeeld hiervan is schouderpijn tijdens de menstruatie, die veroorzaakt kan worden door endometriose op het middenrif. Bij sommige vrouwen met endometriose komt ook verminderde vruchtbaarheid voor.

De diagnose endometriose wordt vermoed op basis van de anamnese, dit vermoeden wordt ondersteund door de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, echoscopie en eventueel een MRI-scan. De diagnose wordt bevestigd door een kijkoperatie (laparoscopie) waarbij endometriose kan worden vastgesteld. Het voordeel van het verrichten van een kijkoperatie om de diagnose endometriose te bevestigen of uit te sluiten is dat de endometriose indien aanwezig meteen chirurgisch kan worden behandeld. Soms wordt er meer uitgebreide endometriose aangetroffen dan van tevoren verwacht was en wordt in een later stadium een meer uitgebreide operatie ingepland.

Wanneer de diagnose endometriose wordt vermoed op basis van de anamnese, onderzoek, echo en/of MRI wordt een behandelplan opgesteld. De behandeling is sterk afhankelijk van het klachtenpatroon: pijnklachten, verminderde vruchtbaarheid of een combinatie van beide. Afhankelijk van de ernst zal een overleg plaatsvinden tussen de verschillende specialismen die deel uit maken van het team om zo tot een behandelvoorstel te komen. Indien de verdenking op endometriose erg hoog is wordt ook zonder een definitieve diagnose door middel van een kijkoperatie vaak al gestart met een proefbehandeling met hormonen zoals de anticonceptie pil of een hormoonspiraaltje. Dit laatste geldt vooral wanneer verdenking is op peritoneale of oppervlakkige buikvlies endometriose. Bij endometriose cystes van de eierstok of de zogenaamde diepe endometriose wordt eerder een chirurgische behandeling gekozen via de laparoscopie. Voorafgaande aan een chirurgische behandeling van diepe endometriose is er een overleg tussen de verschillende specialisten die betrokken zijn bij een dergelijke operatie. 

Het Expertisecentrum Endometriose Maastricht UMC+ biedt gespecialiseerde zorg voor vrouwen met endometriose. Omdat geen enkele vrouw hetzelfde is, proberen wij voor u een persoonlijk behandelplan op te stellen. Om uw verhaal zo goed mogelijk in kaart te brengen, hebben wij voor de intake op onze polikliniek een uur de tijd. Wij bespreken elke casus in ons (multidisciplinaire) team, proberen indien u ver weg woont de afspraken zoveel mogelijk op één dag te plannen en maken, indien nodig, een gecombineerde afspraak met de chirurg, uroloog, MDL-arts of psycholoog.